La Carta Europea de les Llingües Minoritaries cumple venti años

DAMIáN BARREIRO . UVIEU - La Carta Europea de les Llingües Minoritaries o Rexonales ye un alcuerdu ratificáu n'Estrasburgo'l 5 de payares de 1992 -hai xusto 20 años- polos estaos miembros del Conseyu d'Europa, ente ellos España, pa la defensa y promoción de toles llingües patrimoniales d'Europa. Establez la protección de les llingües minoritaries históriques d'Europa qu'en dalgún casu cuerren el riesgu de desapaecer -queden fuera les llingües de los inmigrantes y los dialectos d'una llingua oficial europea-. Asina, quier contribuir al caltenimientu y al desenvolvimientu de les tradiciones y la riqueza cultural del continente, amás de posibilitar l'utilizar estes llingües na vida privada como na pública como derechu imprescriptible. Nel casu del asturianu, los socesivos informes del Comité d'Espertos sobre'l cumplimientu d'esta norma vienen apostando porque s'ameyore'l rangu llegal del nuestru idioma y, asina, poder cumplir más afechiscamente col artículáu del la Carta.

Calcúlase qu'alredor de 40 millones de ciudadanos de la Unión Europea utilicen regularmente una llingua minoritaria y, según informes de la Unesco, hai más de 30 llingües europees en peligru. Otra manera, son los Estaos los qu'escueyen les llingües coles que se van comprometen y el grau a aplicar con un mínimu de trenta y cinco párrafos o apartaos escoyíos. L'Estáu español comprometióse coles reconocíes como oficiales nos estatutos d'autonomía y les otres qu'estos estatutos protexen y amparen: catalán (Cataluña, Isles Baleares, Comunidá Valenciana y Aragón), vascu (País Vascu y parte vascófona de Navarra), gallegu (Galicia), occitanu (Cataluña), asturianu (Asturies), llionés (Castiella y Llión) -anque nos socesivos informes reconoz a unidá llingüística ente Asturies y Llión-, y aragonés (Aragón). Queden fuera'l rifeñu o tarifit (Melilla) y l'árabe-marroquín (Ceuta). Amás, el vascu nun ye protexíu na mayor parte del territoriu de Navarra, tampoco'l romanín -la llingua de los xitanos- y les variedaes asturllioneses falaes en Cantabria y Estremadura.

Al firmar la Carta, l'Estáu español comprometióse cola reconocencia de les llingües minoritaries como espresión de la riqueza cultural; el respetu de la área xeográfica de cada llingua, con una actuación que lleve a que les divisiones alministratives nun sían una torga pal fomentu de la llingua; la necesidá d'una acción resuelta de fomentu col fin de salvaguardales; el fomentu del empléu oral y escrito na vida pública y na vida privada; el caltenimientu y el desenvolvimientu de rellaciones ente los grupos qu'empleen una llingua y otros grupos del mesmu Estáu que falen una llingua utilizada de manera idéntica o asemeyada, amás del establecimientu de rellaciones culturales con otros grupos del Estáu qu'utilicen llingües distintes; la provisión de formes y medios afayadizos pa la enseñanza y l'estudiu en tolos niveles apropiaos; la provisión de medios que dexen aprender una llingua a los non falantes que vivan na área en que s'emplea dicha llingua; la promoción d'estudios y investigaciones nes universidaes o centros equivalentes; la promoción de formes apropiaes d'intercambios tresnacionales pa les llingües utilizaes de manera idéntica o asemeyada en dos o más Estaos.

Precisamente, hai pocos díes, el Comité d'Espertos del Conseyu d'Europa aprobó les recomendaciones al Estáu español del tercer informe sobre'l cumplimientu de la Carta Europea de les Llingües Minoritaries. Nel mesmu, fálase del asturianu y recuerda qu'a pesar de les recomendaciones de los informes anteriores, el nuestru idioma mantién el mesmu rangu llegal: «Nun se declaró como llingua oficial y la Llei d'Usu ye tovía vixente». Por eso, recomienda que, en collaboración colos falantes, el Gobiernu considere la posibilidá d'ameyorar el nivel de protección que se recueye nel Estatutu. Asina, l'informe establez que los «representantes de los falantes» afirmaron que la falta d'oficialidá pon torgues a la plena protección y promoción de la llingua.

Otra manera, depués de conocese estos datos, la Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana (XDLA) pidió al Gobiernu d’Asturies y a la Xunta Xeneral que tomara nota y fixera dalgún pronunciamientu sobre les recomendaciones que-yos fixo el Conseyu d'Europa. La organización entiende que nestos cuatro años que pasaron desque se publicara’l segundu informe nun se dieron pasos alantre, «porque güei, como nel 2008, el Conseyu d’Europa recomienda avanzar nel reconocimientu llegal del nuestru idioma». La XDLA compara l’actitú del Conseyu d’Europa hacia la política llingüística del País Vascu cola d’Asturies: «Mentes qu'al Executivu socialista de Patxi López lu emponderen dende Estrasburgo y lu ponen como modelu a siguir nel ámbitu español, el Gobiernu d’Asturies, tamién en manes del PSOE, recibe un tirón d’oreyes por nun dar pasos alantre col reconocimientu de los derechos llingüísticos de los falantes». Otra manera, l'asociación cultural afirma qu'al lleer l’infome pue vese cómo en política llingüística Asturies ta dando pasos atrás «cola sida de la crisis económica».

Per otru llau, depués d'un alcuentru con miembros d'Iniciativa pol Asturianu, IX decidió entrugar na Xunta Xeneral polos motivos polos que'l Gobiernu nun unvió la información solicitada pol Comité d'Espertos sobre'l cumplimientu de la Carta Europea de Llingües Minoritaries, aprobada pol Conseyu d'Europa. Y ye que'l Comité recuerda que nel informe anterior recomendaron a les autoridaes proporcionar datos actualizaos sobre'l númberu de falantes, «pero nun se proporcionaron».

Fonte: Les Noticies