El Gran Norte soberanu
LA GRAN ISLLA · Groenlandia aprebó l'añu pasáu un nuevu Estatutu que reconoz l'autodetermín. L'ESTÁU · Dinamarca dirime cuestiones nacionales de forma civilizada, lloñe del sentíu del honor hispánicu.
Groenlandia algamó ver reconocíu’l drechu a l'autodetermín precisamente nel so Estatutu d'autonomia. El testu estatutariu de la islla incorporó esti drechu. El payares del añu pasáu los groenlandeses, munchos d'ellos inuits (esquimales), aprebaron en referéndum esta nueva interpretación del so autogobiernu. Un pasu previu a la dixebra. Dinamarca va aceutáselu ensin denguna clas de problema, anque’l referéndum yera consultivu. El sí va algamar el 75,54% de votos favoratibles, mientres que’l 23,57% de los groenlandeses opusiéronse.
Dinamarca tien una tradición democrática muncho más sólida que l'Estáu español magar ser la gran colonizadora del Árticu xuntamente con Noruega, dende Eric el Roxu a la Edá Media. Groenlandia podría siguir d'equí a unos años los pasos d'Islandia, que dixebróse de Dinamarca l'añu 1944 votando nun referéndum.
El casu groenlandès, por embargu, nun s'asemeya al de Cataluña, nin tan solo al d'Islandia. La mayoría de los 57.000 habitantes de la que ye la islla más grande del mundiu dempués d'Australia, son inuits con una conexón cola modernidá estremadamente de recién. El problema cimeru de los groenlandeses ye que teníen una sociedá arcaica y entraron na modernidá teunolóxica pela puerta de Dinamarca. Vivieron una hestoria asemeyada a la de los indios americanos, pero con más ésitu. Pasaron del iglú a les cases prefabricaes de collores, típicamente escandinaves. Podíen habese desendolcáu como daneses, pero algamaron definir una manera moderna de ser groenlandés. Non tola sociedá de la islla, adautóse y esti ye ún de los retos del país más deshabitáu del mundiu.
Enantes d'algamar el drechu al autodetermín, los inuits dedicáronse a reinterpretar lo que son dende un sentíu modernu. Enantes de facer el primer pasu, tuvieron de decidir qué aceutaben de la modernidá y qué consideraben una imposición cultural escandinava. Demientres décades, una de les vindicaciones má populares del país yera’l drechu a poder cazar foques, una de les tradiciones tribales qu’inda caltienen. Pero teníen d'exemplificar lo que ye ser groenlandés.
La llingua, aglutinadora
Inspirándose nes otres vindicaciones nacionales, finaron asitiando la llingua como braeru aglutinador nacional. L'idioma y el clima xabaz son agora los dos puntales de la identidá groenlandesa. Foron quién a ceder en delles tradiciones arcaiques, cola confianza que la nueva sociedá funcionará nel antiguu idioma inuit. L'Estatutu aprebáu l'añu pasáu consagra’l groenlandés como idioma oficial de la islla.
La sociedá groenlandesa ye probre, falando en parámetros escandinavos. Na mayor parte vive de la pesca y d'una sovención añal de Dinamarca qu’aporta a la espeutacular cifra del 30 % del so PIB. Foi una economía subsidiada. Fasta fai poques décades yera prauticamente imposible facer prosperar un país de forma dixebrada con un clima tan duru, que torga inclusu la esistencia de carreteres. El progresu de la téunica camudó pa los inuits esta perceición d'estricta sobrevivencia, a la cuala tán mui acostumaos.
Estos movimentos sumaos esperon la consciencia nacional groenlandesa, y d'equí pasaron a la vindicación d'autogobiernu. Col Estatutu autodeterminista, Groenlandia algama tamién el control del que pue ser una gran fonte de recursos: les reserves de gas y petróleu. Calcúlase que na fastera hai más crudu que nel restu de la mar del Norte, y eso podría ser una gran fonte d'ingresos fasta’l puntu de permitir a la islla ser autosuficiente. Pero per agora nun ye una realidá.
Pa los catalanes, el gran modelu a analizar ye Dinamarca. Alderica les cuestiones nacionales civilizadamente. Nun tien enrriba la llábana del sentíu del honor hispánicu.
Lluís Bou
Fonte: Avui
